Uit het dagboek van een poolreiziger

Studiereisverslag

Travel

Groenland
+1

Reisspecialist Corine den Hartog deelt enkele passages uit haar reisjournaal

De ijsbergen in de baai verraden dat hier een gletsjer moet zijn. Het blijkt er niet zomaar eentje. De in West-Groenland gelegen Ilulissat Icefjord wordt namelijk gevoed door de grootste gletsjer van het noordelijk halfrond. Dit proces heeft tot gevolg dat er enorme ijsbergen ontstaan die afdrijven. Allerlei trails en zogeheten boardwalks stellen me in de gelegenheid erheen te wandelen en zo telkens weer een ander deel van het ijsveld te bewonderen.

Enkele dagen eerder kwam ik in Toronto aan voor mijn expeditie door een gebied dat net zo afgelegen, als onbekend is. Althans, mensen zullen het misschien kennen van naam, maar slechts weinigen zullen er geweest zijn. En hoe verder we varen, hoe nadrukkelijker zich een gebied manifesteert waar niet of nauwelijks sprake is geweest van menselijke bemoeienis. De natuur is de baas op de ruige kustlijnen en desolate eilanden die de revue passeren tijdens mijn tocht over de Noordwest Passage.

Voorafgaand aan de expeditie heb ik me opgegeven om deel te nemen aan diverse kajaktochten. Voor mij dé manier om nog dichter bij de natuur te komen, letterlijk en figuurlijk. In de baai van het Ilulissat Icefjord staat de eerste op het programma. Nog wat onwennig en overdonderd door de enorme ijsmassa’s om me heen hoor ik niet ver bij mij vandaan een blazend geluid. Al snel ontdek ik de bron van het geluid als ik iets verderop de rug van een walvis in het water zie verdwijnen. Ik vraag me af waar en wanneer hij weer tevoorschijn zal komen. We turen over het water en wachten rustig af. En jawel hoor, daar is hij weer. Maar dit keer op nog geen vijftien meter bij me vandaan! Een beetje spannend is het wel, maar juist daar houd ik enorm van. Om wildlife van zo dichtbij te zien en je ondergeschikt te voelen aan de natuur i.p.v. andersom. Dat is toch het pure gevoel van in de natuur zijn. Tanja, mijn kajakgids, vertelt dat walvissen vaak wel doorhebben dat wij er zijn en niet zomaar onder de kajak omhoogkomen. Om me heen zie ik een aantal opgeluchte gezichten

Terug aan boord van ons Aurora Expeditionsschip passeren we niet veel later Disko Island. Dit eiland bestaat hoofdzakelijk uit basalt en werd miljoenen jaren geleden gevormd toen Noord-Amerika en Groenland uit elkaar dreven. In de aangrenzende Disko Bay drijven grote ijsbergen rond die, afhankelijk van het zuurstof gehalte in de ijsberg, variëren in kleur van wit en turquoise tot knalblauw.

Baffin Island is het grootste eiland van Canada, vernoemd naar de Britse zeevaarder William Baffin die op zoek was naar de noordwestelijke doorvaart, en komt als eerste in zicht zodra we de oversteek maken vanuit West-Groenland naar Canada. Ondanks de enorme oppervlakte van 507.451 km² (dat is ruim twaalf keer Nederland) wonen er slechts 11.000 mensen. Deze Inuit wonen in hoofdstad Iqaluit en in kleine communities verspreid over het eiland. Ze zijn volledig afhankelijk van de visvangst en jacht in dit onherbergzame gebied. Ik kan er alleen maar bewondering voor hebben, zeker als ik bedenk hoe bar de winters hier moeten zijn. De noordelijke en oostelijke helft van het eiland worden gekenmerkt door Arctische gebergtes, terwijl landinwaarts diepe valleien, fjorden en gletsjers het landschap domineren. Het eiland is daarnaast rijk aan wildlife. Van ijsberen en wolven tot Arctische vossen en walrussen. Ook hier is aan walvissen geen gebrek, met speciale vermelding voor de narwal. Deze bijzondere walvissoort wordt ook wel de eenhoorn van de zee genoemd, door zijn gigantische slagtand.

“Niet ver van mijn kajak hoor ik een blazend geluid en zie hoe de rug van een walvis in het water verdwijnt”

Corine den Hartog

Er hobbelt nog iets achteraan: een klein ijsbeertje

Via de Lancaster Sound varen we verder naar het op Devon Island gelegen Dundas Harbour. Het was in een ver verleden de thuisbasis van de Thule beschaving, voorouders van de Inuit. Diverse huizen gemaakt van walvisbotten herinneren nog aan die tijd. De Lancaster Sound, een zeestraat, staat overigens ook wel bekend als ‘Wildlife Super Highway’ en doet zijn naam eer aan. Vroeg in de ochtend word ik namelijk gewekt door een oproep dat er een ijsbeer gespot is. Normaal gesproken heb ik op dit soort tijdstippen wat tijd nodig om wakker te worden, maar met dit bericht sta ik binnen no-time met mijn winteroutfit op het dek. Vol verwachting tuur ik door mijn verrekijker en ja hoor, ik zie haar lopen. En wacht eens, er hobbelt nog iets achteraan! Het blijkt een klein ijsbeertje. Wauw, wat een bijzonder moment! Het is extra aandoenlijk omdat moeder ijsbeer af en toe vaart mindert om haar jong in de gelegenheid te stellen weer bij haar te komen.

Naast natuur speelt ook de geschiedenis van ontdekkingsreizigers een prominente rol tijdens de Noordwest Passage. Gaandeweg treden we namelijk in het spoor van vele ontdekkingsreizigers zoals Amundsen, Larsen en Franklin waarvan laatstgenoemde in 1845 het verst is gekomen in deze noordwestelijke doorvaart. Hij raakte uiteindelijk vermist en zijn vermissing brengt allerlei mysteries met zich mee die tot op heden nog niet zijn opgelost. Tijdens lezingen aan boord wordt meer over deze expeditie verteld en kan je zelf speculeren wat er gebeurd zou kunnen zijn. We bezoeken Beechey Island, waar drie graven te vinden zijn van bemanningsleden van deze expeditie. Uit onderzoek kwam naar voren dat zij waarschijnlijk overleden zijn aan een loodvergiftiging, afkomstig uit de blikken waar het voedsel in zat. Ik wandel op een ondergrond van kleine stenen en dat is ook het enige wat ik hier zie, er groeit letterlijk niets. Ik vraag me af hoe het moet zijn om hier te ontdekken dat het voedsel vergiftigd is. Het enige voedsel wat hier nog te vinden is, bevindt zich in de zee. Het schip van John Franklin, de HMS Erebus, is pas in 2014 teruggevonden, zo’n 80 kilometer ten zuiden van deze plek.

Op weg naar Prince Leopold Island besef ik dat de expeditie al bijna ten einde is. De afgelopen weken genoot ik van ijsschotsen, baaien, fjorden, gletsjers, imposante kustlijnen, verscholen eilandjes en talloze voorbeelden van bijzonder wildlife, maar bovenal is het het avontuurlijke karakter wat mij het meest aanspreekt. Van tevoren weet je dat je in een gebied bent waar je volledig afhankelijk bent van de omstandigheden waardoor bepaalde vaarroutes niet toegankelijk kunnen zijn door ijsvorming. Juist die onvoorspelbaarheid maakt zo’n reis extra bijzonder. Ondertussen zie ik in de verte Prince Leopold Island opdoemen. Het begint meteen te kriebelen, want ook hier gaan we weer een kajaktocht maken. Vanaf ons expeditieschip lijken de kliffen al immens, maar eenmaal in de kajak weet ik helemaal niet wat ik zie. Ik probeer het vast te leggen, maar uit mijn foto’s blijkt de bizarre omvang allerminst. Ik laat me vertellen dat sommige kliffen hier tot wel 264 meter hoog zijn. Ik probeer het in perspectief te zien. Een gemiddeld rijtjeshuis is volgens mij niet hoger dan een meter of zes. En als trotste inwoner van Utrecht weet ik toevallig dat de Domtoren 112 meter hoog is...

Het gebied is tevens een beschermd trekvogelreservaat. De hoge kliffen zijn een broedplaats voor diverse soorten Arctische vogels als drieteenmeeuwen en noordse stormvogels. Luidkeels laten de vele vogels horen dat ze er zijn. Later die middag maken we ook nog kennis met de ‘kanaries van de zee’. Je zou denken dat het ook hier over vogels gaat, maar niets is minder waar. Het zijn beluga’s die deze bijnaam danken aan hun gezang. Er wordt vandaag helaas niet voor ons gezongen, maar wat een vrolijke verschijningen zijn deze witte dolfijnen. De gids vertelt me dat beluga’s naar ondiepe baaien met kiezelsteenbodems trekken om te vervellen en te baren. Ze leven in groepen van ongeveer vijfentwintig individuen. Wanneer ze geboren worden, zijn ze grijs. Naarmate ze ouder worden, worden ze steeds lichter van kleur. Deze leuke wetenswaardigheid, waarvan de gidsen er zoveel hebben gedeeld tijdens deze expeditie, markeert het einde van mijn avontuur. Ik merk dat ik met woorden, net als met mijn foto’s, de werkelijkheid maar moeilijk kan vangen. Heel benieuwd hoe John Franklin dit had gedaan als hij ooit terug was gekeerd naar Engeland.”