Jan Janszoon; admiraal, piraat, grensganger

Reisverhaal

Culture

Spanje
+1

Jan Janszoon wordt geboren vlak na het gruwelijke beleg van Haarlem. Als kaapvaarder onderschept hij Spaanse galjoenen. Als in 1609 de Republiek een bestand sluit met Spanje komt Jan Janszoon zonder werk te zitten. Hij besluit om naar Algiers te trekken en zich te voegen bij de islamitische kapers. Tijdens zijn Noord-Afrikaanse ballingschap bekeert hij zich tot de islam. Hij verandert zijn naam in Murad Rais en werkt zich met gemak op tot admiraal van de Barbarijse piratenstad Salé, in Marokko. Daarmee toont hij het menselijke vermogen om zich te ontwortelen en zich met een nieuwe cultuur te vereenzelvigen, zó dat hij deze hartstochtelijk verdedigt en er een dominante kracht blijkt te kunnen zijn. Moerad Rais is de schrik van de Europese zeevaart, toch spant hij zich in om gevangengenomen Nederlandse zeelieden vrij te krijgen'.

Voor de maand van de Geschiedenis schreef Abdelkader Benali in 2020 het essay Reizigers van een nieuwe tijd, over de Haarlemse kaper Jan Janszoon die in de zeventiende eeuw in islamitische dienst Nederlandse schepen kaapte. Zijn onderzoek naar Jan Janszoon is de reis van zijn eigen wortels aan de Middellandse Zee naar de kapersstad Salé, waar Jan Janszoon admiraal Mourad Raïs werd.  

“Het wij-zij-denken lijkt alleen maar sterker te worden. Hoe kunnen we laten zien dat het niet zo zwart-wit ligt, dat het narcisme van de kleine verschillen met al z’n spanningen alleen maar kan leiden tot waandenkbeelden over elkaar? Door aandacht te hebben voor grensgangers, de personages die in onze rijke geschiedenis tussen de culturen reisden en die zich niets aantrokken van afkomst, nationale identiteit of religie”, aldus Benali. 

Voor Abdelkader Benali is Jan Janszoon niet alleen die op geld beluste piraat; hij staat voor een moderne vorm van burgerschap die zich in de zeventiende eeuw aandient: de ontwortelde grensganger. 

Reizen