Door Astrid Brenninkmeijer
Ik heb zojuist André Kuipers een goede vlucht gewenst. We zijn 'Ready for take off'. Voor hem is het gesneden koek, maar voor mij is het de eerste keer dat ik naar een andere wereld afreis. Een wereld die in niets lijkt op mijn vertrouwde omgeving. Ik maak mijn stoelriem nog eens goed vast. Daar gaan we. Naar Antarctica!
André Kuipers reist exclusief voor ExperienceTravel mee naar Antarctica om aan boord van het expeditieschip MS Hondius bijzondere verhalen te delen over de ruimte. Eigenlijk wel ironisch dat de reis van André Kuipers per Sojoezraket naar het ISS destijds sneller verliep dan deze expeditie naar het zevende continent. Hij deed er twee dagen over van lancering tot de koppeling aan het ruimtestation, terwijl deze reis van take off tot de eerste ijsbergen in Antarctica vijf dagen in beslag zal nemen. Antarctica ligt zelfs zo ver weg, dat André Kuipers het vanuit de ruimte niet kon zien liggen.
Het vliegtuig landt in Ushuaia, ook wel ‘Fin del Mundo’ genoemd (het einde van de wereld). Vanuit deze zuidelijkste stad ter wereld vertrekken we per expeditieschip via het Beaglekanaal naar Antarctica. Daarna brengen we twee dagen door op de Drake passage, het meest ruige stuk zee ter wereld. We gaan dus naar het einde van de wereld, én daar ver voorbij. Ik voel me al wiebelig op de boot naar Engeland, dus dit is wel een beproeving. Gewapend met enkele doosjes zeeziektetabletjes installeer ik me in mijn cabin. Deze is zeer comfortabel en vernuftig ingericht met veel handige opberglades en kastruimte. Ik kan mijn spullen gemakkelijk kwijt en plaats mijn lege koffer in de ruimte onder mijn bed. Het grote raam kijkt nu nog uit op de haven van Ushuaia, maar wat zal ik de komende tijd gaan zien?
De Drake houdt zich relatief rustig en ik doe me tegoed aan de uitgebreide, eersteklas buffetten en sluit aan bij de vele lezingen van de internationale wetenschappers aan boord. Deze expeditie heeft een ‘learning en discovery’ thema en daar wordt serieus invulling aan gegeven. Ondertussen komen we steeds dichterbij het Antarctisch schiereiland. Op sinterklaasochtend 5 december schalt de wake-up call door de microfoon: “Good morning everybody, zegt een mannenstem met een Russisch accent, “We have a pod of killer whales on starboard side of the ship”. Ik schiet overeind. Starboard? Dat is dus stuurboord. Maar waar bevind ik me eigenlijk? En waar zijn mijn kleren? Vijf minuten later sta ik half aangekleed samen met enkele andere passagiers met tranen in mijn ogen (ook van de wind, ik ben tenslotte net wakker) op het dek naar het water te kijken. Ik zie steeds vinnen in golvende bewegingen op- en onderduiken. Het is een groep orka’s met de eerste bergen van het Antarctisch schiereiland als decor. Dan valt mijn oog op een andere springbeweging. Veel dichterbij. Mijn hersens kraken. Het lijken wel mini-dolfijntjes. Ik wrijf de slaap nog eens uit mijn ogen en zie het dan pas goed; het zijn pinguïns! Ze zwemmen in hoog tempo met het schip mee. En we hebben nog niet eens ontbeten...
Later die dag gaan we met zodiacs op pad. Er volgt een hele procedure om op de juiste wijze in de zodiac te stappen en dan mogen we weg. Ik ben in de zodiac gestapt bij de Spaanse Sara, zij doet in Denemarken wetenschappelijk akoestisch onderzoek en heeft een hydrofoon bij zich voor onderwateropnames. De eerste dag gebeurt er niet zoveel. We zien wel veel ezelspinguïns, een krabbeneter en zelfs een zeeluipaard, maar zij bevinden zich allemaal op het land. Die geluiden worden door haar collega Ole opgenomen. Een dag later kan de hydrofoon te water. In de baai waar we met zodiacs varen ziet iemand een vin opduiken, en nog een, en nog een, steeds meer, totdat er in totaal 22 orka’s rondzwemmen. Het is een surrealistische ervaring. Ik weet oprecht niet waar ik kijken moet. We horen op een afstand van 100 meter te blijven, maar de orka’s lijken zich hier niet aan te houden. Ze duiken overal op en onder. Plotseling duikt er zelfs een moeder met jong onder onze zodiac door, tot tweemaal toe. De enige foto die ik maak, laat alleen nog een opduikende vin zien. Ze zijn veel te dichtbij om nog uit te kunnen zoomen. Iedereen is in extase, maar we worden door de expeditiegidsen gemaand rustig te blijven. Van gevaar is geen sprake, maar het is belangrijk de dieren niet te storen in hun natuurlijke gedrag. Die avond luisteren we op de boot naar de onderwatergeluiden die Sara heeft opgenomen, waarbij ze uitleg geeft. Zo vertelt ze dat orka’s elkaar namen geven, althans ze gebruiken unieke geluiden voor elk individu. Ze meldt ook dat onderzoek heeft uitgewezen dat walvissen zelfs nieuwe liedjes verzinnen die dan als een soort ‘tophit’ de oceaan overgaan, waarbij andere walvissen het overnemen. Waarom? Er is nog veel onderzoek nodig.
Naast de zodiacexcursies en wandelingen op het land was de mogelijkheid geboden om te kamperen op Antarctica. Ik heb niets met kamperen. Nooit gehad. Mijn ouders namen ons altijd mee naar een comfortabel vakantiehuisje. En tóch kijk ik nu vanuit mijn slaapzak naar de witte hemel in het zuidelijke poolklimaat van Antarctica en hoor ik op de achtergrond de ezelspinguïns geluidjes maken. Sterren komen er niet. Het is zomer en dus zakt de zon nauwelijks onder de horizon. Bijkomend voordeel is dat het slechts zes graden onder nul is. De slaapzak houdt me warm. Daar ging wel wat voorbereiding aan vooraf. Eerst kreeg ik als opdracht een gat in de sneeuw te graven om uit de wind te liggen. Vervolgens moest ik alle lagen (vijf in totaal) van de poolslaapzak zorgvuldig in het gat plaatsen zonder dat er sneeuw in valt. Tegen de tijd dat ik hiermee klaar ben, heeft zich al een dun laagje ijs op de bovenkant van mijn slaapzak gevormd. Nu is het de bedoeling dat ik in mijn slaapzak kruip met alleen mijn thermo-onderkleding nog aan. Het vereist wat lenigheid om alle andere kledingstukken en mijn rubberen laarzen te verzamelen in een grote zak zonder met mijn warme sokken per ongeluk in de diepe sneeuw te stappen. Ik vouw nog een kussen van mijn muts, handschoenen en sjaal en kruip dan helemaal in mijn mummieslaapzak. Lang lig ik er niet. Rond vijf uur (schat ik, want ik ben de tijd kwijt) is het tijd om te gaan. Ik kijk er even tegenop mijn slaapzak uit te kruipen, maar het valt me alleszins mee. We maken alle kuilen weer dicht en keren terug naar het schip voor een warme douche met aansluitend uitgebreid ontbijt. Het was een korte nacht, maar hier wil je ook niet slapen. De werkelijkheid overstijgt elke droom.
Ik besef heel goed dat het een voorrecht is om in dit totaal verlaten landschap even deel uit te mogen maken van de natuur. Al neemt het aantal reizigers toe, slechts 0,0006% van alle mensen reist jaarlijks naar Antarctica (ca 50.000 bezoekers op een wereldbevolking van ruim 7,5 miljard). Het zevende continent is volledig onbewoond op een paar onderzoeksstations na. Als we aanmeren bij Vernadsky Research Base blijkt dat we pas het derde schip in acht maanden zijn dat hier komt. De voornamelijk Oekraïense mannen staan glunderend op de pier om iedereen hartelijk welkom te heten en rond te leiden. Hier kunnen we ook een kaartje posten. Wanneer ze uiteindelijk aan zullen komen is de grootste verrassing. Inmiddels ben ik alweer geruime tijd in Nederland, maar van de kaartjes nog geen spoor. Ergens vind ik dat wel een mooie gedachte. Zolang mijn kaartjes nog onderweg zijn, ben ik zelf ook nog een beetje op reis. Een deel van mij is achtergebleven in Antarctica en hopelijk blijft het daar nog heel lang.
