Namibië: Dr. Philip Stander over ‘zijn’ leeuwen, muziek en tosti’s in de woestijn

Wanneer is jouw passie voor woestijnleeuwen begonnen?

Terwijl ik in Etosha werkte, ging ik regelmatig op bezoek bij andere wetenschappers in de Skeleton Coast. Tijdens één van deze bezoekjes zag ik een leeuwin op het strand. In de branding deed ze zich te goed aan een zeeleeuw. Dit beeld was zo indrukwekkend, dit is tot op de dag van vandaag mijn drijfveer.

En toen ben je je eigen onderzoeksproject naar woestijnleeuwen gestart?

Nee, ik ben eerst gaan studeren en in die tijd verdwenen de woestijnleeuwen. We dachten dat ze uitgestorven waren, dat was heel verdrietig. Na mijn studie heb ik onderzoek gedaan naar onder andere luipaarden en wilde honden in het noordwesten van Namibië. Dat was een fantastische tijd. Ik heb daar zo veel van de bosjesmannen geleerd!

Waarom ben je dan daarna van onderzoek veranderd?

Ik hoorde geruchten dat de woestijnleeuwen waren teruggekeerd! Het duurde een aantal jaar voordat de Desert Lion Conservation helemaal was opgezet. Dit is wat ik echt wil blijven doen.

Je werkt met wilde leeuwen. Is dat niet gevaarlijk?

Er zijn wel spannende momenten geweest, maar dat was telkens door mijn eigen schuld. Eén keer viel een leeuw mijn wagen aan terwijl ik op het dak lag. Daar heb ik wel nachtmerries van gehad. Maar ik schaamde me ook dat ik dit heb laten gebeuren. Dergelijke situaties kun je voorkomen. Ik ga daarom ook nooit met een geweer op pad. Ik ben liever extra voorzichtig.

Wat is het meest verdrietige moment geweest tijdens je onderzoek?

Iedere dood van een leeuw is verdrietig. Maar vooral de dood door toedoen van de mens is afschuwelijk. Ze gaan zo respectloos met de dieren om. Ze worden neergeschoten, terwijl dit nutteloos en te voorkomen is.

Kijk je hierdoor anders naar de mens?

Nee. Ik heb er hard aan gewerkt geen negatieve gevoelens te ontwikkelen. Ik moet positief blijven. Dat zorgt ervoor dat ik door ga. Natuurlijk ben ik even boos, maar ik zet me er snel overheen. Ik confronteer mensen er ook niet mee.

Zie je wel een verandering in de houding van de mensen ten opzichte van de leeuwen?

Helaas wel… Namelijk de verkeerde kant op. Maar ik denk dat dit een golfbeweging is. Misschien dat het nodig is dat het eerst bergafwaarts gaat om vervolgens weer beter te gaan. De toename van de leeuwenpopulatie en de interesse hiervoor zorgt ook voor meer spanning. De lokale bevolking voelt zich ondergewaardeerd: “Hoezo zijn leeuwen opeens belangrijker dan mensen? En wie ben jij om dat te bepalen? Wij leven hier.” Zij beschouwen de leeuwen als ‘mijn leeuwen’ en daarmee ben ik ook verantwoordelijk voor wat zij aanrichten. Tijdens bijeenkomsten ben ik soms flink uitgescholden. Ik laat dat over me heen komen.

Jullie hebben de film Vanishing Kings bij een aantal lokale gemeenschappen getoond. Hoe waren de reacties?

Dat was fantastisch. Maar dat was meer vanwege de happening van de film, er zijn daar natuurlijk geen bioscopen. Soms is er ook wel positieve verandering te zien. Ik denk dat de echte verandering pas zal plaatsvinden met de volgende generatie. Ik heb me erbij neergelegd dat ik dat waarschijnlijk niet meer mee zal maken. Wel draag ik bij aan het leggen van de basis. En heel misschien zal ik er toch nog een glimp van meekrijgen.

Kan toerisme hieraan bijdragen?

Toerisme is de sleutel. Door toerisme wordt er überhaupt over natuurbehoud gepraat. Iedere diersoort heeft het recht om te leven. En de lokale bevolking kan er in economisch opzicht van profiteren. Maar dan heb ik het wel over responsable tourism. Niet die grote bussen, dat creëert geen contact met de natuur…

Wat was je gelukkigste moment tijdens je onderzoek?

Oh, dat zijn er zóveel. Maar de kleine weesleeuwtjes die opnieuw de weg naar het strand en een nieuwe voedselbron hebben gevonden, springt er wel echt uit! Binnenkort start ik een project met de BBC om dit te filmen.

Hoe vind je het om in het buitenland te zijn om presentaties te geven?

Ik grijp iedere kans aan om mijn verhaal te doen. Ik moet toegeven dat ik me er niet altijd gemakkelijk bij voel. Voor publiek spreken voelt niet natuurlijk, ik ben namelijk erg verlegen. Maar het is belangrijk om het verhaal naar buiten te brengen. Aan de andere kant haalt het mij ook uit mijn isolement. Met iedere ontmoeting met nieuwe mensen voel ik me weer een beetje rijker.

Je leidt een behoorlijk eenzaam leven. Hoe heb je Emsie ontmoet?

Emsie: ik was camp manager van een lodge in dezelfde regio waar Philip werkte, en…

Philip: Nee, je vergeet expres het moment dat we elkaar echt ontmoet hebben. Je had veel over mij gehoord en je had bij voorbaat een negatief beeld van mij ontwikkeld. Toen we elkaar zagen, liet je dat wel merken!  

Emsie: dat weet ik echt helemaal niet meer!

Philip: toen we elkaar beter leerden kennen, bleek er al gauw een klik te zijn. Jarenlang hadden we alleen sporadisch mailcontact. Emsie vroeg me de muziek te verzorgen voor haar dertigste verjaardag. Ik hou erg veel van muziek en ik heb mezelf dj-skills aangeleerd. Ik heb toen voor haar verjaardag enorme speakers neergezet en we hebben twee dagen een gigantisch feest gehad in de woestijn. Zo is het begonnen.

Wat is jullie geheim voor een goede relatie?

We zijn beiden erg onafhankelijk. We zien elkaar soms wekenlang niet, maar we zijn er allebei aan gewend om veel alleen te zijn. Hier voelen we ons goed bij.

Hebben jullie ook wel eens ruzie?

Nauwelijks. Soms hebben we wel een andere kijk op zaken. Emsie doet momenteel onderzoek naar de bruine hyena’s en ze wil hierbij ook graag de dieren helpen. Philip wil zich er liever niet in mengen. Hij wil de leeuwen hun eigen gang laten gaan, ook in moeilijke tijden.

Kun je iets vertellen over je trouwe metgezel tijdens je onderzoek: je Landrover?

Het is een ruig voertuig, van binnen erg rommelig en vol met apparatuur. Als ik op pad ben, woon ik erin. Ik slaap er soms in, maar dat is wat hard, ik heb geen matras. Ik slaap liever buiten, wel vlakbij de wagen in de schaduw. Soms slaap ik vier uur per dag of een paar dagen helemaal niet. Ik heb geen ritme meer.

Kook je ook in de Landrover?

Nee, dat gaat niet. Ik heb wel een koelkastje om bloedsamples in te bewaren. Ik maak regelmatig tosti’s of wraps met kaas, vleeswaren en tomaat. Ook eet ik veel gedroogd eten zoals biltong en crackers. Ik vind koken wel echt leuk. Als ik in het base camp ben, kook ik graag. Mijn specialiteit is Thais. Als ik op pad ben, kijk ik er wel naar uit om weer thuis te zijn en samen te eten. Eten is een sociale aangelegenheid.

Hebben jullie eigenlijk een eigen stekje?

Ja, we hebben een cabin in het base camp en dat hebben we ingericht. We hebben het de laatste tijd verder opgeknapt met elektriciteit, warm water, etc. Ons plan is om er meer tijd te gaan doorbrengen. Ik ga meer papers en boeken schrijven en anderen trainen voor veldwerk. In plaats van in het veld te zijn met korte trips naar het base camp zal het andersom zijn: meer thuis zijn met korte trips het veld in.

Denk je dat er wel anderen zijn die in jouw voetsporen kunnen treden?

Ik denk dat anderen wel dezelfde passie en toewijding hebben, maar ik vraag me af of ze ook genoeg geduld zullen hebben. Ik zit soms vijf dagen op één plek te wachten en ik kan dan niet gewoon mijn spullen pakken en weggaan. Ik geef niet op, maar ik denk dat anderen dat misschien wel zouden doen.

Welk advies kun je geven aan iemand die iets terug wil doen voor de natuur?

Respect. Je moet respect voor het leven hebben, dat is de basis.

Wil je nog iets tegen onze lezers zeggen?

Laat iedereen zien hoe prachtig en fantastisch deze dieren zijn. Alleen al door het feit dat toeristen hier in Namibië komen, leveren ze een bijdrage aan natuurbehoud. En bij thuiskomst delen ze hun ervaringen met anderen. Dat is waardevol.