Korinthe - Stad met twee gezichten

Een bezoek aan Korinthe is fascinerend. Er zijn namelijk twee Korinthes. Ooit, vanaf de achtste eeuw v.Chr. was het een welvarende stad, rijk geworden door handel.-

In de glorietijd voeren talrijke schepen de twee havens uit om vele goederen, vooral aardewerk, naar steden rond de Middellandse zee te brengen. Een deel van de export was gericht op Syracuse, in de achtste eeuw v.Chr. gesticht door Korinthische kolonisten. Of het kwam omdat Korinthe zich meer dan de andere steden toelegde op de handel, feit is dat Korinthe bij de inwoners van de andere Griekse steden altijd een slechte pers heeft gehad. Het werd beschouwd als een verdorven stad, waar zedelijk verval hoogtij vierde. Verhalen over het losbandige en overspelige gedrag van de Korinthiërs werden door de inwoners van andere steden met onverholen plezier rondverteld. Zelfs de heiligste plek, de tempel van Afrodite op de ruim vijfhonderd meter hoog boven de stad uitrijzende Akrocorinth, moest het ontgelden. Er werd gefluisterd dat de duizend slavinnen die de godin als tempelpersoneel dienden, hoeren waren en de liefde bedreven met zeelieden uit alle windstreken. De vele verhalen over de Korinthiërs mogen misschien een kern van waarheid bevatten, het zou onjuist zijn ze als uitgangspunt te nemen voor een oordeel over de stad als geheel.

Meedogenloze verwoesting  
De status van vooraanstaande stad ging verloren toen de Romeinen in 149 v.Chr. Griekenland de oorlog verklaarden. Het laatste bedrijf van deze oorlog speelde zich af in Korinthe. Het begon met de lauwe ontvangst van Romeinse gezanten door de stadsraad en eindigde in september 146 v.Chr. met een meedogenloze ontknoping. De Romeinse bevelhebber Gaius Mummius nam Korinthe in en voerde de opdracht van de senaat om de stad te verwoesten doeltreffend uit. Moordend, plunderend en brandstichtend trokken zijn troepen door de straten. Tienduizenden inwoners werden gedood of als slaaf verkocht. Talloze beelden werden van hun sokkels getrokken en de soldaten dobbelden op kostbare schilderijen. Een van de oudste Griekse steden werd zo van de aardbodem weggevaagd. Griekenland verloor zijn zelfstandigheid en werd als provincie Achaea onderdeel van het Romeinse rijk. Honderd jaar bleef de herinnering aan de kaalslag in Korinthe zichtbaar. Er woonde bijna niemand meer. Aan Julius Caesar is het te danken dat de stad weer werd opgebouwd. In 46 v.Chr., twee jaar voor zijn dood, gaf hij Korinthe de status van Romeinse kolonie, waar veteranen konden leven. De geleidelijke opbouw verliep zeer voorspoedig, en in 27 v.Chr., het jaar waarin Octavianus Augustus officieel het principaat instelde, mocht de stad zich de hoofdstad van de provincie Achaea noemen. 

Nieuwe welvaart  
Toen de apostel Paulus in april 50 Korinthe binnenging zag hij een stad met een inwoneraantal dat de honderdduizend te boven ging. Twee grote bouwwerken getuigden nog van het verre Griekse verleden. De grote Apollotempel, met zijn achtendertig Dorische zuilen als omlijsting van de twee ruimten van het heiligdom, en het theater, dat plaats bood aan veertienduizend toeschouwers, herinnerden aan de tijden waarin Korinthe als een onafhankelijke stadstaat meedeed aan de strijd om de heerschappij in Griekenland. Voor de rest was de stad Romeins, in opzet en in aankleding. Aan de oostzijde van de grote tempel hadden de Romeinen een forum van 550 bij 280 meter aangelegd. Dit economische, politieke en religieuze centrum is nu verworden tot een moeilijk te duiden wirwar van brokken marmer en zandsteen. Bijna geen van de monumentale gebouwen die in het midden van de eerste eeuw het forum een aanblik van grandeur gaven staat nog overeind. Van de Propylaeën, die toegang gaven tot het forum, de grote Basilica Julia, de zuilengangen die dit stadscentrum omringden, de tempels, de waterbronnen en de thermen resteert weinig meer dan ruïnes, maar sommige daarvan laten ook in hun onttakelde status nog iets zien van het in de eerste eeuw zo welvarende Korinthe. 

Bruisende handelsstad  
Paulus wandelde rond in Korinthe toen de stad bruiste van bedrijvigheid. De handelsstraat naar de haven Lechaeum werd aan beide zijden omzoomd door winkels en pakhuizen van groothandelaren en kleine zelfstandigen. De hele stadsplanning laat zien dat Korinthe niet met Athene te vergelijken was. Hier waren beduidend minder geletterde Romeinen of Grieken en ook geen gerenommeerde filosofen. Het straatbeeld werd bepaald door handelslieden en arbeiders uit alle provincies. Paulus voelde zich er meteen thuis. Hij bleef er meer dan een jaar wonen en maakte er vele bekeerlingen. Tijdens ons bezoek aan Korinthe staan we stil bij de oude tempel van Apollo, maar ook bij het spreekgestoelte op het forum waar Paulus de Korinthiërs heeft toegesproken. Slechts weinigen vermoedden toen dat Apollo en de andere goden ooit zouden moeten wijken voor de God van de christenen.