Arctisch Franz Josefland

Over Franz Josefland

Een reis naar Franz Josefland vergt wat voorbereiding. Wanneer kunt u er het beste heen en waar moet u rekening mee houden? Wij helpen u er graag bij.

De archipel bestaat uit jonge vulkanische gesteentes, die over grote delen uitgestrekte basaltplateaus en tafelbergen vormen en ook de oorzaak zijn van dolerietformaties (basalten die in afzettingsgesteentes zijn doorgedrongen).

Het Arctische klimaat van Franz Josefland veroorzaakt de uitgebreide vergletsjering en de sterke vorming van zee-ijs. De gemiddelde jaartemperatuur van ca. -10° C is voor de hoge geografische breedte relatief hoog. De gemiddelde temperatuur voor de warmste maand, mid- juli tot mid- augustus, is met ca. 1° C daarentegen weer relatief laag.

Van de gletsjers in Franz Josefland maken zich tafelijsbergen los, met een lengte van soms wel 400m. Het zee-ijs versterkt het Arctisch karakter van de archipel; in koude zomers is er tussen de individuele en noordelijke delen van de archipel nog veel drijfijs aanwezig en kan het soms zo zijn dat er zelfs een aaneengesloten ijslaag blijft liggen. Het zee-ijs in de fjorden en zeestraten breekt in het zuiden echter meestal op in de zomer; in het noorden van de archipel soms dus helemaal niet. De meren en riviertjes van de archipel zijn afkomstig van het smeltwater van de ijskappen en sneeuwvelden. Vanwege de permafrost komen er geen sterk uitgediepte rivieren voor, maar zien we wijdvertakte netwerken van ondiepe beekjes.

Daar waar vegetatie voorkomt, is het spaarzaam en bedekt tot een hoogte van zo'n 100m slechts 10% van de oppervlakte. Onder gunstige omstandigheden, zoals onder vogelkolonies, is de bedekking wel 100%. Bomen, struiken of andere hoge planten komen er niet voor. De flora beperkt zich nagenoeg tot terrassen en hellingen die gericht zijn op het zuiden zoals op Cape Flora, waar deze kleur geven aan het landschap.
Tientallen soorten korst-, blad- en levermossen vormen de basis van de vegetatie. In drassige gebieden kunnen de bonte weelderige mospollen diep van kleur zijn. Onder de tientallen vaatplanten vinden we een twintigtal bloeiende soorten, met name steenbreeksoorten die in het gehele Arctische gebied en in noordelijke berggebieden voorkomen.

In de Franz Josefland archipel zijn slechts twintig broedvogelsoorten vastgesteld. Dit zijn voor het merendeel zeevogels maar toch, de sneeuwgors, de mus van het noorden, ontbreekt niet.

De ringelrob en de baardrob, die jongen krijgen in dit gebied, vormen belangrijk voedsel voor de ijsbeer. De zadelrob, die zijn jongen krijgt in de Witte Zee, komt hier alleen in de zomer in grotere aantallen voor.

Walrussen komen over de gehele archipel voor, soms in concentraties van vele honderden dieren; Spitsbergen is in de laatste jaren vanuit Franz Josef Land zelfs op natuurlijke wijze weer bevolkt geraakt van deze ‘’op tanden-lopende zeekoe’’. De lieveling van de meest bezoekers aan Franz Josefland.

Bijzonder is het voorkomen van de Groenlandse Walvis, waarvan we tot voor kort dachten dat hij was uitgestorven in de oostelijke Arctis. Oostelijk van Groenland zijn er in het Noordpoolgebied nog slechts 150 exemplaren aanwezig. De narwal wordt soms ook gezien tussen de eilanden en de dwergvinvis aan de ingangen van de zeestraten in het zuiden.

Franz Josefland is een van de beste gebieden op de Noordpool om ijsberen te spotten. Ze zijn daar nooit bejaagd. Het is dus altijd zaak om goed uit te kijken als we aan land gaan om niet in de armen van een beer te lopen.

De poolvos komt in zeer kleine aantallen voor, meestal op eilanden met grote zeevogelkolonies. De vos is het enige echte landzoogdier op de archipel. Vroeger leefden hier ook rendieren van Spitsbergen afkomstig, maar deze zijn uitgestorven door een veranderend klimaat

Dit is een reis voor mensen die het ultieme poolgebied willen beleven. Franz Josefland lijkt enigszins op Antarctica. Onder het oude Sovjetregime was het lang een verboden gebied. Maar nu kunnen we soms weer naar deze eenzame eilanden aan de rand van de aarde reizen.

Tenslotte:
We reizen oplettend en met zorg door het gevoelige milieu van deze Noordpoolgebieden en zullen zo min mogelijk impact hebben op natuur en dieren. We laten niets achter en nemen alleen foto’s en herinneringen mee naar huis. Dat is ecotoerisme op zijn best.

Praktische informatie

In de zomertijd is het in Franz Josefland 1 uur later dan in Nederland. Er heerst een poolklimaat. Dat betekent dat het in de wintermaanden stevig vriest, terwijl de temperatuur in de zomermaanden rond het vriespunt schommelt. De expeditiecruises vinden in juli en augustus plaats en vertrekken meestal vanuit Longyearbyen, de hoofdstad van Spitsbergen. U zult veel plezier hebben van goede kleding zoals een wind- en waterdichte jas, broek en handschoenen. Om naar Franz Josefland te mogen reizen heeft u een geldig paspoort en een Russisch visum nodig. Vaccinaties zijn niet nodig.